Sunday, October 24, 2010

Verse 18

Shrimad Bhagvad Gita Adhyay Eighteen Mokhsha Sanyaas Yoga
ShreeBhagwanovach
1
2
RELATED READING sh:03.03
3
4
nishchyam shrinu me tatra tyage bharat-sattam
tyage hi purush vyaghra trividhah samprakirtitah
5
yagya-daan-tapah-karma na tyajyam kaaryam-aiv tat
yagyo daanam tapashchaiva paawanani manishinaam
6
aitaanayapi tu karmaani sangam tyaktavaa phalanee cha
kartavya-neetee me paartha nishchittam mattam-uttaamam
7
niyetasya tu sanyaasah karmano nop-padyate
mohaatasya parityagas-taamassaah parikirtitah
8
dukham-iteeaiv yat-karma kaye-klesh-bhyat-tyajeta
sa kritva raajasam tyaagam naiv tyaag-phalam labhet
9
karyam-itee-aiv yat-karma neeyatam kriyte arjuna
sangam tyaktavaa phalam chaiv sa tyagah sattviko mataa
10
naa-dweshtya-akushulam karma kushle nanushajjatte
tyaagee satva-samaavishto meghavee chchin sanshayah
11
naa hi dehbhritaa shakyam tyaktum karmaanayesheshtaa
yastu karma-phal-tyaagee sa tyagee-itiaybhidhiyete
12
anishta-mishtam mishram cha trividham karmanah phalama
bhavitya-tyageenaam pretyaa naa tu sanyaaseenaam kwichata
13
pashchaitaanee mahaabaaho karnaanee nibhodh me
sankhyae kritaante proktani sidhaye sarva-karmanaam
14
adhishtaanam tathaa kartaa karnam cha prithigvidham
vividhaashch prithika-cheshtaa daivam chaivatra panchamama
15
shreer-vang-mano-bhiryat-karma prarabhate nara
nyaa-yayam vaa vipreetam vaa panchaite tasya hetvah
16
tatraivam sati karataaram-aatmanam kewalam tu yah
pashyatyakrit-budhitavan saa pashyatee durmatee
17
18
19
20
sarva-bhuteshu yenaikam bhavam-avyam-eekshte
avibhaktam vibhakteshu tat-gyanam vidhi sattvikam
21
prithakatven tu yata gyaanam naanaa bhaven prithigvidhaan
veti sarveshu bhooteshu tat gyanam vidhi raajasam
22
yattu kritsanvadek-asminkarye saktam-ahaitukam
atat-varthvad-alpam cha tat-taamasam-udharatam
23
niyatam sanga-rahitam-araag-dweshtah kritam
aphalprepsuna karma yat-tat-satvikam-uchyate
24
yattu kaamepsunaa karma saahankaren vaa punah
kriyate bahu-laayaasam tad-rajsam-udahritam
25
anubhandham khyayam hinsaam-anvekhya cha paurasham
mohadar-abhyate karma yat-tat-tamasam-uchyate
26
mukta-sango-anhamvadi dhriti-utsah-samanvita
sidhiya-asadhiyo-nirvikarah kartaa sattvika uchyate
27
raagee karma-phal-prepsur-lubhdo hinsaatmako-ashuchi
harsh-shokaanvitaa kartaa rajasah parikirtitah
28
aayuktaah praakritah stabhdhah shatho naishkritko-alasah
vishaadee deergh sootree cha kartaa taamas uchyate
29
30
pravritam cha nivritam cha karya-karye bhaya-bhaye
bandham moksham cha yaa veti budhi saa paaratha sattviki
31
yayaa dharamam-adharmam cha kaaryam cha-akaryameva cha
ayatavath-prajaanaati budhi saa paartha raajasee
32
adharamam dharamam-itee yaa manyate tamasaavritaa
sarvaarthaan-vipreetamash-cha budhee saa paaratha taamasee
33
dhrityaa yay-yaa dharyate manah-pranendriye-kriah
yogen-avaya-bhicharinyaa dhritih saa paaratha sattvikee
34
yayaa tu dharam-kaamaarthaan-dhrityaa dharyate-arjuna
prasangen phalaa-kankhshee dhriti saa paaratha rajasee
35
yayaa swapnam bhayam shokam vishaadam madmev cha
na vimunchati dumeghaa dhritih saa paaratha taamasee
36
sukham tvidaneem trividham shrinu me bharatarshabha
abhyaasaata-ramate yatra dukhaantam cha nigachchati
37
yat-tad-agre vishamiva pariname-amritop-mam
tat-sukham sattvikam prokatam-aatma-budhi-prasad-jam
38
vishay-endriay-sanyogad-yat-tadagre-amritopamam
pariname vishamiv tat-sukham rajasam smritam
39
yadagre cha-anubhandhe cha sukham mohanam-aatmanah
nidr-aalasya-pramad-otham tat-taamasam-udahritam
40
41
42
43
44
45
46
47
56
end
om tat-sat-iti Shree-Mad-Bhagwat-Geetasupnishatsu
Brahm-vidyaayaam Yog-shastre
Shree-krishna-Arjun-samvade
Mokhsha-Sanyaas-Yogo
naam ashtaadasho adhyayh ||18||

Verse 17

Shrimad Bhagvad Gita Adhyay Sevevteen Shradha-Treye-Vibhaag-Yoga
ShreeBhagwanovach
1
2
RELATED READING sh:03.03
3
4
yanjante saatvikaa devan yakhsha-rakhyansee raajsaah
pretaan-bhootganaanshcha-anye yajante taamsaa janaah
5
6
7
8
aayuh satva-balaarogya-sukh-preetee-vivardhanaah
rasyah snigdhah sthirah hridya ahaaraah sattvika-priyah
9
katu-amla-lavana-atiushna-teekhshan-rukhsha-vidaahinah
ahaaraa raajasasya-eshtaa dukh-shokaamaya-pradaah
10
yaat-yaamam gat-rasam pooti paryushitam cha yaat
uchchishtam-api chameghyam bhojanam taamas-priyam
11
aphala-akankhshibhir-yagyo vidhi drishto yaa ijyate
yashtavyam-aiveti manah samaadhaye saa sattvikah
12
abhi-sandhaye tu phalam dambaartham-api chaiv yat
ijyate bharat-shreshtha tam yagyam vidhi raajasam
13
vidhiheenam-asrishtaanam mantra-heenam-adiakhshinam
shradha-virihtam yagyam taamasam parichakhshyate
14
dev-dvij-guru-pragya-poojanam shaucham aarjwam
brahmcharmayam-ahinsaa cha shreeram tapa uchyate
15
annudveg-karam vakyam satyam priye-hittam cha yat
swadhyayaa-abhyaasanam chaiv vangmeam tapa uchyate
16
manaah prasaadah saumyatvam maunam-aatma-vinigrahah
bhavsanshudhir-itee-et-tapo maansam-uchyate
17
shradhyaa paryaa taptam tapas-tat-trividham naraih
aphalaa-kankhshibhir-yuktai saatvikam parichakhyate
18
satkaar-maan-poojaartham tapo dambhen chaiv yat
kriyate tadhi proktam raajsamchalama-adhruvam
19
moorh-grahen-aatmano yat-peedia kriyate tapah
parsyotsaad-naartham vaa tat-taamsam-udharitam
20
datvyam-iteeyad-daanam diyte-anupkaarine
deshe kale cha paatre cha tad-daanam saatvikam smritam
21
yattu pratiupkaar-aartham-phalam-udishya vaa punah
diyate chaa pariklishtam tad-daanam raajasam smritam
22
adesh-kale yad-daanam-patrebhyashcha diyte
asat-kritam-avagyaatam tat-taamasam-udharitam
23
24
25
26
27
28
ashradhya hutam datam tapas-taptam kritam cha yat
asdit-uchyate paartha na cha tat-praetya no ih
end
om tat-sat-iti Shree-Mad-Bhagwat-Geetasupnishatsu
Brahm-vidyaayaam Yog-shastre
Shree-krishna-Arjun-samvade
Shradha-Treye-Vibhaag-Yogo
naam saptadasho adhyayh ||17||

Verse 11

Shrimad Bhagvad Gita Adhyay Eleven Vishwaroop Darshan Yoga
Arjuno uvach
1
madunugrahe paramam guhamadhyatma sanjitam
yatvayoktam vachasten mohoayam vigto mam
2
bhavapi uauuo hi bhutanam shrutau vistarsho mya
twata kamal patraksha mahatmyam-api cha-avayam
3
aivam-atatet-yathath twa-atmanam parmeshwara
drishtum ichchami te rupam aishwaram purushotma
4
----------------------------------
=================================
ShreeBhagwanovach
5
pashya me partha rupani shatsho-atha sahastrasha
nana vidhani divyani nana varna-akritini cha
6
pashya-adityan-vasun-rudran- ashwino marutastatha
bahuni-adrisht-purvani pashya-ashchryani bharat
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
RELATED READING sh:03.03
end
om tat-sat-iti Shree-Mad-Bhagwat-Geetasupnishatsu
Brahm-vidyaayaam Yog-shastre
Shree-krishna-Arjun-samvade
Aatma-Saiyam-Yogo
naam shashtho adhyayh ||6||

Verse 8

Shrimad Bhagvad Gita Adhyay Eight Akhshar Brahma Yoga
Arjuna uvach
1
kim tad brahma kim-adhyaatamam kim karma puroshotama
adhibhootam cha kim proktam-adhidaivam kim-uchyate
2
adhiyagyam katham ko-atra dehe-asmin-madhusoodhana
pryaan-kaale cha katham gye-o-asi neeyatmabhi
ShreeBhagwanovach
3
akkhsharam brahm parmam swabhavo-adhyatmam-uchyate
bhoot-bhaavo-udhbhav-karo visargah karma-sanjitah
4
adhibhootam khshro-bhaavah purshashchaadhi-daivtam
adhi-yagyo -aham-aiv-aatra dehe dehbhritaam vara
5
ant-kale cha mamev smaran-muktva kalevaram
yah pryati sa mad-bhaavam yaati naastiyatra sanshya
6
yam yam vapi smarna-bhaavam tyajti-ante kalevram
tam tamaivaiti kauntey sadaa tad-bhaav-bhavitah
7
tasmaat sarveshu kaaleshu maam-anusmara yudhya cha
mayi-arpit-mano-budhir-maam-aivashyasi-asanshyam
8
abhyaas-yogen-yukten chetsaa naa-anya-gaaminaa
paramam purusham divyam yati paartha-anu-chintyan
9
kavim puraanim anushaa-sitaaram-araon-ariaansam-anu-samredyah
sarvasya dhaataaram-achintya-rupam-aaditya-varnam tamsaah parastaata
10
pryan-kale mansa-achalen bhaktya-yukto yoga-balen chaiv
bhruvo-madhye praanam-avaishya samyak sa tam param purusham-upeti divyam
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
RELATED READING sh:03.03
end
om tat-sat-iti Shree-Mad-Bhagwat-Geetasupnishatsu
Brahm-vidyaayaam Yog-shastre
Shree-krishna-Arjun-samvade
Aatma-Saiyam-Yogo
naam shashtho adhyayh ||6||

Verse 7

Shrimad Bhagvad Gita Adhyay Seven Gyaan Vigyaan Yoga
ShreeBhagwanovach
1
maiyyaaskta-manaah paartha yogam yunjam-mad-aashreya
asanshyam samagram maam yathaa gyasyasee tachchrinu
2
gyanam te-aham savigyanam-idam vakhshyamiy-asheshtaah
yat-gyaatavaa neh bhuyo-anyaj-gyatavyam-avashishyate
3
manushyanaam sahastreshu kashchit-yata-ti sidhyae
yat-taam-api sidhdha-naam kashchin-maam veti tatvataah
4
bhoomi-raapo-analo-vaayuh kham mano budhir-aiv-cha
ahamkaara itiam me bhinna prakritir-ashta-dhaa
5
apreyam-itis-tva-anyaam prakritim vidhi me paraam
jeev-bhootaam mahaa-baaho yayedam dharyate jagata
6
aitad-yonini bhutaani sarvaani-iti-updhaariay
ahama kritsanasya jagatah prabhavaa pralyas-tathaa
7
mataah parataram na-anyat-kinchadasti dhananjaaya
mayi saravam-idam protam sootre mani-ganaa iv
8
raso-aham-apsu kauntey prabhaa-smi shashi-suryayo
pranavah sarva-vedeshu shabdah khe paurasham nrishu
9
punyo gandhah prithaviyaam cha tejash-chasmi vibhaav-sau
jeevanam sarv-bhuteshu tapash-chashmi tapas-visu
10
beejam maam sarva-bhootaa-naam vidhi paartha sanaatanam
bhudhi-bhudhi-mataam-asmi tejas-tejasavi-naam-aham
11
balama balavataam-chaaham kaam-raag-vivarjitam
dharama-avridho bhooteshu kaamo-asmi bharatarshabha
12
yaa chaiv saatvika bhaava raaj-saas-tamasaashcha-ye
matta aivaaitee taan-vidhi na tvam teshu te mayi
13
tribhir-gun-mayi-bhaavairai-bhih sarvam-idam jagata
mohitam naa-bhi-jaanaati maame-bhyah param-avya-yama
14
daivee hiu-sha gun-mayi mam maayaa durataya
maamev ye prapdyante maayaa-me-taam taranti yeh
15
na maam dushkritno moodah prapdyante nar-aadhmaah
mayayaa-aphrit-gyaanaa aasuram bhaavam-aashrita
16
chaturvidhaa bhajnte mam janah sukritno-arjuna
aarto jigyasur-arathaarthee gyaanee cha bhaaratarshabha
17
teshaam gyanee nitya-yukta ek-bhaktir-vishishyate
priyo hi gyanino-ati-aratham-aham sa cha mam priyeh
18
udaaraah saravam avai-te gyanee tva-aatmaiv me matam
aasthitaah sa hi yuktaatma mamev-anutta-maam gatim
19
bahunaam janama-naam-ante gyaanvaan maam prapadyate
vasudevah sarvam-iti sa mahaatamaa durlabhaah
20
kamais-tais-taihrit-gyanaah prapdyante-anya-devataah
tam tam niyamasthaye prakritiya niatah savaya
21
yo yo yaam yaam tanum bhaktah shradhaya-architam ichchati
tasya tasyaa-chalaam shradhaam tamev vidhdhaamiyaham
22
sa tayaa shardhyaa yuktas-tasya-aaradhanam-eehate
labhate cha tataah kaamaan-maiyev vihitanhi taan
23
ant-vattu phalam teshaam tad-bhavtiy-alpa-meghsaam
devaan-dev-yajo yaanti mad-bhaktaa yanti maam-api
24
avyaktam vyaktam-aapannam manyante maam-abhudhyah
param bhaavam-ajaananto mam-avyam-anuttamam
25
naaham prakashah sarvasya yogmaayaa-samaavritah
moodho-ayam nabhi-jaanaati loko maam-ajam-avyam
26
vedaaham samteetani varatamaanani cha-arjuna
bhavishyani cha bhootani maam tu ved na kashchana
27
ichchaa-dvesh-samut-then dvand-mohen bhaarta
sarva-bhootaani samm-oham sarge yaanti parantapa
28
yeshaam tvant-gata paapam jananaam punya-karma-naama
te dvand-moh-nirmuktaa bhajante maam drid-vrataah
29
jaraa-maran-mokhshaye mam-aashritya yatanti ye
te brahma tad-viduh kritsnam adhyaatamam karma chakhilam
30
sadhi-bhootadi-dai vam maam saadhi-yagyam cha ye vidhuh
prayaan-kale-pi cha maam te vidur-yuktas-chetasaa
RELATED READING sh:03.03
end
om tat-sat-iti Shree-Mad-Bhagwat-Geetasupnishatsu
Brahm-vidyaayaam Yog-shastre
Shree-krishna-Arjun-samvade
Gyaan Vigyaan Yogo
naam saptamo adhyayh ||7||

Verse 6

Shrimad Bhagvad Gita Adhyay Six Aatma-Saiyam-Yoga
ShreeBhagwanovach
1
anaashritah karmaphalam kaaryam karam kroti yah
sa sanyaasi cha yogi cha na niragnirna chakria
2
yam sanyaasam-iti prahur-yogam tam vidhi paandava
na hiyassanyast-sankalpo yogi bhavati kashchana
RELATED READING sh:03.03
3
aaruruksho-muner-yogam karam karnam-uchyate
yogaaarurasya tasayaiva shamh karnam-uchyate
4
yadaa hi nendriaartheshu na karmswanushajjate
sarvasankalp sanyaasi yogaarustadochyate
5
udharet-atmana-atmaanam na-atmaananam-avsaadyet
aatmaiv hiyatmano bandhuraatmaiv ripuraatmanah
6
bandhuraatmanastasya yen-atmaiv-atmana jit
anaatmanastu shatrutve vartaitaatmaiv shatruvat
7
jitaatmanah prashaantasya paramaatma samahitah
sheetoshna-sukhdukheshu tatha maanaapmanauo
8
gyan-vigyan-tript-aatma kootastho vijitendriah
yukta iti-uchyate yogi sama-loshtashma-kanchanah
9
suhrinmitrar-udaseen-madhayasth-dveshya-bandhushu
sadhushvapi cha papeshu sam-budhir-vishishyate
10
yogi yunjeet satatam-aatmanam rehsi stithah
ekaki yat-chit-aatmaa nirashir   -aprigrah
11
shuchau deshe pritshthapaye sthiram-aasanam-aatmanh
nati-utshritam nati-neecham chaila-jin-kushotram
12
tatra-aikaagram manh kritwa yat-chitendria kriyah
upvishyasane yujadyogam-aatma-vishudhye
13
samam kaye-shiro-greevam dharyan achalam sthira
samprekhshaya nasika-agram swam dishash-cha-anvalokyan
14
prshant-aatma vigatbhi-brahamchari-vrate stithah
manah syamaya machito yukta aasit matparah
15
yunj-naivam sadaatmanam yogi niyat-mansah
shantim nirvanparmam matsanstham-adhigachchiti
16
nati-ashantastu yogo-asti na chaikantam-anshnatah
na chati swapansheelasya jagrito naiv cha arjunah
17
yukta-aahaar-vihaarasya yukta-chaishtasya karmasu
yukta-swapnaav-bodhasaya yogo bhavati duhkhha
18
yada viniayatam chittam-aatmaniaiv avtishthte
nisprihah sarvakamebhayo yukt iti-uchate tada
19
yatha deepo nivaatastho nengate soapmaa smrita
yogino yat-chitasaya yunjato yogam-aatmnah
20
yatroparmate chittam nirudham yog-savya
yatra chaiv-aatmana-aatmanam pashya-aatmani tushyati
21
sukham-atiantikam yat-tat-budhigrahm-ateendriam
vaitee yatra na chaivayam sthitash-chalati tatvatah
22
yam labhdhava chaaparam laabham manayate nadhikam tatah
yasmin-sthito na duhkhen gurunapi vichalayate
23
tam vidyat-duhkh-sanyog-viyogam yog-sanjitam
sa nishchayen yoktavayo yogo-anirvan-chaitasa
24
sankalap-prabhvan kaamaanas-tyaktva sarvan-asheshta
mana-saivendriaygramam viniaymay samantatah
25
shanai shanairuparmed-budhya dhriti-graheetia
aatma-sanstham manah kritvana kinchatapi chintayet
26
yato yato nishcharati manam-chanchalam-asthiram
tatsto niyamaeitad-aatmaniaiv vasham-nyet
27
prashant-mansam hionam yoginam sukham-uttamam
upeiti shant-rajsam brham-bhootam-akalmasham
28
yunjnaivam sadaaatmanam yogi vigat-kalmashah
sukhen brahm-sansparsham-atiantam sukhamashnute
29
sarva-bhootastham-aatmanam sarva-bhootani chatmini
eekhshate yog-yukta-aatma sarvatra sama-darshanah
30
yo maam pashyati sarvatra sarvam cha mayee pashyati
tasyam na pranashyami sa cha may na pranashyati
31
sarva bhaoota stitham yo mam bhajtyekatwam aasthita
sarvaatha vartamano-api sa yogi maei varatate
32
aatmaupamyen sarvatra samampashyati yo arjuna
sukham va yadi va duhkham sa yogi parmo mata
Arjuno uvach
33
yo-ayam yogas-tvaya prokta saamyen madhu-sudhana
aitasyaam na pashyaami chanchalatvaat-stitham sthiraam
34
chanchalam hi manah Krishna pramithi balavad-dridam
tasyaahm nigrahm manye vaauriv sudushkaram
ShreeBhagwanovach
35
asanshyam mahabahu mano dunigraham chalam
abhyaasen tu kauntey vairagyen cha greehyate
36
asayant-aatmna yogo dushprap iti mey mati
vashya-aatmana tu yata-ta shakyo-avaptum-upayatah
Arjuno uvach
37
ayati sharadhyo-peto yogach-chalit-maanasah
apraapya yog-sansidham kaam gatim Krishna gachchatee
38
kach-chinobhai-vibhrishtash-chchinna-bhramiv nashyatee
apritashtho mahabaho vimoodo brahmna pathi
39
aitanme sanshyam Krishna chchetum-arhasiy-asheshtah
twadanyah sanshayasyaasya chcheta na hi up-padyate
ShreeBhagwanovach
40
parth naiveh namutra vinashas-tasya vidyate
na hi kalyan-krit-kashchit-durgatim taat gachchati
41
prapya punya-kritam lokan-ushitva shashwatih samah
shuchinaam shreemataam gehe yog-bhrashto-abhijayate
42
athwa yoginaam kule bhavati dheemtaam
aitadhi durlabhtaram loke janam yadeedrisham
43
tatra tam budhi-sanyogam labhate paurva-dehikam
yat-te cha tato bhooyah sansidho kuru-nandana
44
poorva-abhyasen tainaiv hiayate hiavasho-api sah
jigyasur-api yogasya shabda-brahma-ativartate
45
pryatnaat-yatmaanastu yogi sanshudhi-kilbasha
anek-janam-sansidhas-tato yaati paraam-gatim
46
tapasvibhyo-adhiko yogi gyanibhio-api mato-adhikah
karamibhayashcha-adhiko yogi tasmadyogi bhava arjuna
47
yoginam-api sarvesham mad-gaten-antar-aatmanaa
shradhawaan-bhajte yo maam sa me yukta-tamo matah
end
om tat-sat-iti Shree-Mad-Bhagwat-Geetasupnishatsu
Brahm-vidyaayaam Yog-shastre
Shree-krishna-Arjun-samvade
Aatma-Saiyam-Yogo
naam shashtho adhyayh ||6||

Verse 5

Shrimad Bhagvad Gita Adhyay Five Karma Sanyaas Yoga
.Arjuno uvaach
1sanyaasam karmanaam krishna punaryogam cha shansasi
yach-chreya aityorekam tanme bruhi sunishchitam
.ShreeBhagwanovaach
2sanyaasah karmayogashcha nihshreyaskaraavibhau
tayo astu karma-sanyaasaat-karmayogo vishishyte
3gyeyam sa nitya-sanyaasi yo na na dveshti na kankhshati
nirdvando hi mahaabaho sukham bhandhaat-pramuchyate
4saankhya-yogau prithagbaalaa pravdanti na panditah
ekam-apyaasthitah samyagubhayor-vindate phalam
5yat-sankhyaaih praapyte sthaanam tadyogairapi gamyate
ekam saankhyam cha yogam cha yah pashyati sa pashyati
6sanyaasastu mahaabaho dukhamaaptum-ayogyatah
yogyukto munirbrahma nachirenaadhigachchati
7yogyukto vishudhaatmaa vijitaatmaa jitendriyah
sarva-bhootaat-bhootaatma kurvanapi na lipyate
8naiv-kinchit-karomeeti yukto manyet tatvavit
pashyan-shrivan-sparshan-jighran-ashna-gachchanswapan-shwasan
9pralpan-visarjan-grihan-unmishon-nimishan-api
indriyani-indriyaartheshu vartant iti dhaaryan
10brahmanaadhaaye karmaani sang tyaktva karoti yah
lipyte na sa paapen padmapatram-ivaabhbhasaa
11kaayen mansaa budhyaa kevlair-indriyair-api
yoginaah karma kurvanti sangam tyaktavaa-aatmashudhaye
12yuktah karma-phalam tyaktavaa shaantim-aapnoti-naishthikam
ayukta kaamkaaren phale sakto nibhadyte
13sarva-karmaani mansaa sannyasyaaste sukham vashee
navdvare pure dehi naiv kurvan karyan
14na kartitvam na karmaanilokasya sirjati prabhu
na karma-phal-sanyogam svabhavastu pravartate
15naadate kasyachit-paapam na chaiv sukritam vibhuh
agyanenaavritam gyaanam ten muhyanti jantavah
16gyanen tu tad gyaanam yeshaam nashitam-aatmanah
teshaamaadityavat gyaanam prakaashyati tat param
17tadbudhyas-tadaatmaanas-tannishthaas-tatparaynaa
gachchantiyapunraavritim gyaan-nirdhoot-kalmashaah
18vidyaa-vinay-sampanne brahmne gavi hastini
shuni chaiv shvapaake cha panditaah samdarshanah
19ihaiv tairjitah sargo yeshaamsaamye sthitam manah
nirdosham hi samam brahmatasmaad-brahmani te sthitaah
20na prhishyeti-priyam prapya nodvijet-prapya ch apriyam
sthir-budhir-sammudo brahmvid-brahmani-sthitah
21bahayaa-sparsheshvasakt-aatmaa vindatya-aatmani yat-sukham
sa brahmyog-yuktaatmaa sukham-akhshyam-ashnute
22ye hi sansparshjaa bhogaa duhkhyonaya aiv te
adyanvantah kauntey na teshu ramte budhah
23shaknotihaiv yah sodum prak-shareer-vimokhshanaat
kaam-krodhoddbhavam vegam sa yuktah sa sukhi narah
24yo-antah-sukho-antraaraamas-tathaantjyotirev ya
sa yogi brahm nirvaanam brahm-bhooto-adhigachchati
25labhante brahma-nirvaanam rishiyah khshin kalmashaah
chchindvaidhaah yataatmaanah sarva-bhoot-hite ratah
26kaam-krodha-viyukanaam yateenaam yatchetsaam
abhito brahm-nivaanam vartate viditaatmanaam
27sparshaan-kritvaa bahir-baahyaam-shcha-chakhshu-shchaivaantre bhruvo
praan pau samam kritvaa naasaabhyantar-charinau
28yatendriye-manobudhir-munir-mokhsha-praayanah
vigtechchaa-bhai-krodho yah sadaa mukta aiv sah
29bhoktaaram yagya-tapsaam sarvalok-maheshvaram
suhridam sarvabhootaanaam gyaatva maam shaantimrichchati
.Related Reading sh:03.03
endom tat-sat-iti shree-mad-bhagwat-geetasupnishatsu
brahm-vidyaayaam yog-shastre
shree-krishna-arjun-samvade
karma-sanyaas-yogo
naam panchamo-adhyayh ||5||

Verse 3

Shrimad Bhagvad Gita Adhyay Three Karma Yoga
.Arjuno uvach
1jyayasee chetkaramanaste mataa budhi-janaardana
tatkim karamini ghore maam neojayasi keshavaa
2vyamishrenev vakyen budhim mohayaseev me
tadekam vad nishchitya yen shrayo aham-aapnuyaam
.ShreeBhagwanovach
3loke-asmin-dwidhaa nishthaa puraparoktaa mayaanagha
gyan yogen sankhyaanaam karamyogen yoginaam
4na cha karmanaam-anaarambhaanaishkarmyam purusho-ashnute
na cha sannyasanaadev sidhim samadhigachchati
5na hi kashchit-khyanam-api jatu tishthityakaramkrit
kaaryate hi avashah karam sarvah prakriti-jairgunaih
6karamendriyani sayame-ya ya aaste mansaa smaran
indriyaarthan-vimudhaatmaa mithyaachaaraah sa uchyate
7yaastavindriyani manasaa niyamya-aarabhate-arjuna
karmendri-aihkaramyogam-aasktah sa vishishyate
8niyatam kuru karma tvam karma jyaayo hiyakarmanah
shreer-yatraapi cha te na prasidhyed-karmanah
9yagyaarthat-karmano-anyatra loko-ayam karma-bandhanah
tadartham karma kauntey m8ktasangah samaachara
10sahyagyaah prajaah srishtaa purovaacha prajaaapatih
anen pravishyadhvamesha vo-astvasht-kaamdhuk
11devaan-bhavyataanen te devaa bhavyantu vah
prasparam-bhaavyantah shryah param-avaapasytha
12ishtaan-bhogaan-ih vo devaa daasyante yagyabhavitah
tair-dattaan-apradaayaibhyo yo bhukhshte sten aiv sah
13yagya shishtaashinah santo muchyante sarvakilbishaih
bhunjante te tvagham paapaa ye pachantyaatmkaarnaat
14annaad-bhavanti bhootaani parjanyaad-annasambhava
yagyaatbhavati parjanyo yagyah karmasamudbhavah
15karma brahmodbhavam vidhi brahmaakhshar-samudbhavam
tasmaat-sarvagatam brahma nityam yagye pratishtam
16aivam parivartitam chakram nanuvartyateeh ya
aghaayur-indryaaraamo mogham paarathah sa jeevati
17yastvaatmaaratir-aiv syaadaataatma-tripatashcha maanavah
aatmaniyeva ch santushtas-tasya kaaryam na vidyte
18naiv tasya kritenaartho naakriteneh kashchna
na chaasya sarvabhooteshu kashchidarth-vyapaashryah
19tasmaadasaktah satatam karyam karma samaachara
asakto hiyacharankarma parmaapnoti poorushah
20karmanaiv hi sansidhim-aasthitaa janakaadayah
loksangraham-evapi sampashyan-kurtum-arhasi
21yadyadaacharti shreshthas-tat-tadevetaro janah
sa yat-pramaanam kurutelokas-tadanuvartate
22na me parathaasti kartavyamtrishu lokeshu kinchina
naan-avaaptam-avaaptavyam varta aiv cha karmani
23yadi hiyaham na varteyam jaatu karmaniyatindrtah
mam vartmaanuvartante manushyaah paaratha sarvashah
24utseedeyurime lokaa na kuryaam karma chedaham
sankarasya cha kartaa syaam-uphanyaam-imaah prajah
25saktaah karmaniyavidvaanso yathaa kurvati bharataa
kuryaad-vidvanastathaa-asaktashchikeershur-loksangraham
26na bhudhibhedam janyedgyaanaam karma-sanginaam
joshayet-sarvakarmaani vidvaanuktah samaacharan
27prikriteh kriya-maanaani gunai karmaani sarvashah
ahankaar-vimoodaatmaa kaartaahamiti manyte
28tatvittu mahaabaho gun-karma-vibhaagyoh
gunaa guneshu vatanta iti matvaa na sajjate
29prakiter-guna-samoodah sajjante gunakarmasu
taan-akritsanvido mandaan-kritsan-vinna vichaalyet
30mayi sarvaani karmaani sanyasya-aadhyaatma-chetasaa
niraasheer-nirmamo bhootvaa yudhasva vigatajvarah
31ye me matam-idam nityam-anutishthanti maanavaah
shradhaanavanto-anasuyanto muchyante te-api karmabhih
32ye tvetad-abhyasuyanto nau tishtham me matam
sarvagyan-vimoodans-taanvidhi nashtaan-chetasaah
33sadrisham cheshtate svasyah prakriter-gyaanvan-api
prakritam yaanti bhootaani nigrahah kim karashyati
34indriyasya-indriyasya-aarthe raag-dvaishau vyvasthitau
tayorna vashamaagachchet-tau hiyasya paaripanthinau
35shre-aan-swadharmo vigunah pardharmaat-swanushishthataat
swadharme nidhinam shre-ayh pardharmo bhayawhah
.Arjuno uvach
36ath ken pryukto-ayam paapam charti purushah
anichchannapi vaarne-ya balaadiv niyojitah
.ShreeBhagwanovach
37kaam esh krodh esha rajoguna-samudbhava
mahaashno mahaapaapma vidhi-ainam-ih vairinam
38dhoomenaavriyte vahniyarthaadarsho malen cha
yatholben-aavrito garbhastathaa tenedam-aavritam
39aavritim gyaanametenagyanino nityavairinaa
kaam-rupen kauntey dushpoorenaanalen cha
40indriyaani mano-bidhirasya-adhishtaanam-uchyate
aitee vimohayatyeshah gyaanamaavritya dehanaam
41tasmaat-tvam-indriyaaniyaadau niyamya bharatarshabha
paapmaanam prajhi hyonam gyaan-vigyaan-naashanam
42indriyaani praanayaahur-indriyebhyah param manah
manasastu praa bhudhiryo bhudheh paratastu sah
43evam bhudhe param bhudhvaa sansatabhya-aatmaanam-aatmanaa
jahi shatrum mahaabaho kaamroopam duraasadam
.Related Reading sh:03.03
endom tat-sat-iti shree-mad-bhagwat-geetasupnishatsu
brahm-vidyaayaam yog-shastre
shree-krishna-arjun-samvade
karma-yogo
naam trityo-adhyayh ||3||

Verse 2

Shrimad Bhagvad Gita Adhyay Two Saankhya Yoga
.Sanjay uvaach
1tam tathaa kripayaa aavishtam ashrupurnaa-kulekhshanam
visheedantam-idam vakyam-uvach madhusoodanah
.ShreeBhagwanovaach
2kutustava kashmalam-idam vishme samupasthitam
anaarya-jushtam asvargyam akartee-karam-arjuna
3kalaibiayam maam sma gamah paarth naitat-tvyu-padyate
khudram hriday daurbalyam tyaktavao-tishtha parantapa
.Arjuna uvaach
4katham bheeshamam-aham sankkhye dronam cha madhusoodana
ishubhih prati yotsyaami poojaahaarvarisoodana
5gurun-ahatvaa hi mahaanubhaavaan
shreyo bhoktum bhaikhshyam peeh loke
hatvaarth-kaamaanstu guru-nihaiv
bhunjiye bhogaan-rudhirpradigdhaan
6na chaitadvidyah katranno gario
yadvaa jayem yadi vaa no jayeyuhu
yaanev hatvaa na jijee-vishaamaste-
avishitaah pramukhe dhartrashtraah
7karpanya-dosho-pahat-swabhaavah
prichchaami tvaam dharam-sammudh-chetaah
yachcharaeya syanishchitam broohi tanme
shishyeste-aham shaadhdhi maam tvaam prapannam
8naa hi prapaashyamee mam-aapnudyat
yat shokam ucchchoshanam indriyanaam
avaapya bhoomaavaspatnam-ridham
raajyam suraanaamapi chaadhipatyam
.Sanjay uvaach
9aivamuktavaa rishikesham gudaaakeshah parantapa
naa yotasya iti govindamuktavaa tooshneem babhoov ha
10tamuvacha hrishikeshah prahasanniv
bhaarata senyurobhyor-madhaye visheedantim-idam vachah
.ShreeBhagwanovaach
11ashochyaan-anvashocha-stvam pragyaavaadaam-ashcha bhaashase
gataasoon-agataasoom-ashcha nanu-shochanti panditaah
12na tvevaaham jatu naasam na tvam neme janaadhipaa
na chaiv na bhavishyaamah sarve vaymatah param
13dehino-asmin-anyathaa dehe kaumaaram yauvanam jaraa
tathaa dehaantarpraaptih dheerah tatra na muhayati
14maatraasparshaastu kauntey sheetoshna-sukhduhkhdaah
aagamaapaayino-anityaastaam-stitikhshsva bhaarata
15yam hi na vyathyantyete purusham pursharshabha
sam-duhkh-sukham dheeram so-amritatvaey kalpate
16naasto vidyate bhaavo naabhaavo vidyate satah
ubhyorapi drishto-antastvanyos tat-tvadarshibhi
17avinaashi tu tadvidhi yen sarma-idam tatam
vinaasham-avya-yasya-yaasya na kashchit-kurtum-arhati
18antavat ime dehaa nityasyoktaah shareerinah
anaashino-aprameyasya tasmaat-yudhasva bhaarata
19ya enam veti hantaaram yashchainam manyate hatam
ubhau tau na vijaaneeto naayam hanti na hanyate
20na jayate mriyate va kadaachinnaayam bhootva bhaavitaa vaa na bhooyah
ajo nityah shaashvato-ayam puraano na hanyate hanyamaane shareere
21veda-avinaashinam nityam ya ainam-ajam-avyam
katham sa purushah paaratha kam ghatyati hanti kam
22vaasaansi jeernaani yahtaa vihaye navvani grehenaati naroparaani
tahaa shreerani vihaaye jeernaany-anyaani sanyati navaani dehi
23nainam chchindanti shastraani nainam dahati paavakah
na chainam kaledyantyaapo na shoshyati marutah
24achchedyo-ayam-adaahayo-ayam-akledyo-ashoshya aiv cha
nityah sarvgatah staanurchalo-ayam sanaatanah
25avyakto-ayam-achintyo-ayam-avikaryo-ayamuchyate
tasmaadevam viditvainam nanushochitum-arhasi
26atha chainam nitya jaatam nityam vaa manyse mritam
tathaapi tvam mahaabaaho naiv shochitum-arhasi
27jaatasya hi dhruvo mrityur-dhruvam janam mritasya cha
tasmaad-aprihaayer-arthe na tvam shochitum-arhasi
28avyaadeeni bhootaani vyaktamadhyani bhaarata
avyaktanidhanaanyeva tatra kaa paridevnaa
29aashcharyavat-pashchyati kashchitadenam-aashcharyavad-vaditi tathaiv chaanyah
aashcharyavach-chainamanyah shrinoti shrutvaapayenam ved na chai kashchit
30dehi- nityam-avadhyo-ayam dehe sarvasya bhaarata
tasmaat sarvaani bhutaani na tvam shochitum-arhasi
31svadharamam-api chaavekhshya na vikampitum-arhasi
dharmayaaddhi yudhaachchreyo-anyat-khshatryasya na vidyte
32yadrichchyaa chop-pannam svarga=dvaram-apavritam
sukhinah khshatriyaah paartha-labhante-yudham-eedrisham
33atha chetvam-imam dharmyam sangraamam na karishyasi
tata svadharmam kirtim cha hitva paapam-avaapsyasi
34akirtim chaapi bhutaani kathyishyanti te-avyaam
sambhaavitasya chaakeertir-marnaadatirichyate
35bhayaadranaad-upartam mansyante tvaam mahaarathaah
yeshaam cha tvam bahumato bhootva yasyasi laaghvam
36avaachya-vaadaamashcha bahun-vadishyanti tvaahitaah
nindantas-tva saamarthyam tato duhkhtaram nu kim
37hato va praapsyasi svargam jitvaa vaa bhokhshyase maheem
tasmaadutishtha kauntey yudhaye kritnishchyah
38sukh-duhkhe same kritvaa labhaa-laabhau jayaa-jayau
tato yudhaye yujyasva naivam paapam-avaapsyasi
39eshaa te-abhihitaa saakhaye bhudhiryoge tvimaam shrinu
bhudhyaa yukto yayaa paaratha karmabandham prahaasyasi
40nehaabhikramnaasho-asti pratyavaayo na vidyte
svalpamapyasya dharmasya traayate mehto bhyaat
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
.Arjuno uvach
54
.ShreeBhagwanovach
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
Related Reading sh:03.03
endom tat-sat-iti shree-mad-bhagwat-geetasupnishatsu
brahm-vidyaayaam yog-shastre
shree-krishna-arjun-samvade
Saankhya-Yogo
naam dvityo-adhyayh ||2||

Verse 1

Shrimad Bhagvad Gita Adhyay One
Arjuna Vishaad Yoga

.Dhritrashtra uvaach
1dharma-khshetre kuru-khshetre samveta yu-yutsavah
maamkah pandvaashch-aiv kim kurvat sanjaya
.Sanjay uvaach
2drishtava tu paandvaa-neekam vyudam duryodhanas-tadaa
acharyam-upsangam rajaa vachanam-abrveet
3pashyaitaam pandu-putraanaam achaarya mahateem chamoom
vyudaam drupad-putren tav shishyen dheemtaa
4
5
6
atra shoora maheshvaasaa bheemaarjuna-sama yudhi
yuyudhaano viraatashcha drupdashcha mahaa-rathaah
dhrishtaketush-chakitaanah kashi-rajashcha veerya-vaan
purujit-kunti-bhojashcha shaibiyashcha narpungavah
yudhamanyuhshcha vikraanta uttamaujaashcha veerya-vaan
saubhadro draupadeyashcha sarva aiva mahaa-rathaa
7asmaakam tu vishishtaa ye tannibodha dvijottama
nayakaa mam sainasya sangyaartham taan-briveemi te
8bhavaan-bheeshamashcha karanashcha kripashcha samitinjayah
ashvathaamaa vikaranashcha soumdattis-tathaaiv cha
9anye cha behvah shooraa madarthe tyakta-jeevitaah
naanaa-shastra-praharnah sarve yudh-vishaardaah
10aparyaaptam tadasmaakam balam bheeshmaabhi-rakshitam
prayaapatam tvidme-teshaam balam bheemaabhi-rakshitam
11ayaneshu ch sarveshu yathaa-bhaagama-avisthitah
bheeshamamev-aabhirakshantu bhavantah sarva ev-hi
12tasya sanjanyan-harsham kuru-vridhah pitaamahah
singhnaadam-vinadyochaih shankham-dadmau praataapvaan
13tatah shankhaashcha bheharshcha panvaanakagomukhaah
sahasaiv-aabhyahanyantah sa shabdastumulo-abhavata
14tatah shwetair-hayair-yukte mahti syandane sthitau
maadhvah paandavashchaiv divyau shankhau prad-dhamatuh
15paanchjanyam hrishikesho devdattam dhananjayah
paundram-dhadhmau mahaashankham bheemkaramaa vrikodarah
16anantvijyam raajaa kuntiputro udhishtrah
nakula sahdevashcha sughoshmanipushpkau
17kashyashcha parmeshvasah shikhandee cha mahaarathaa
dhrishta-dhuyumano viraatashcha saatyakishcha-aaparaajitah
18drupado draupade-yaashcha sarvashah prithveepate
saubhadrashcha mahaabaahuh shankhaand-dhammuh prithak-prithak
19sa ghosho dhaartaraashtranaam hridyani vyadaaryat
nabhashcha prithweem chaiv tumulo vyanunaadyan
20atha vyavasthitaan-drishtaa dhartrashtraan-kapidhwajah
pravrite shastra-sampate dhanurudhyamaya paandavah
21hrishikesham tadaaa vakyam-idamaah maheepate
Arjun uvaach
senayoru-bhayor-madhye ratham staapya me-achyut
22yaavadetaan-nireekhshite-aham yodhukamaan-avisthitaan
kaimariya sah yodhavyam-asmin-ransmudyame
23yotasyamaanaan-avaekhshe-aham ya aite-atra samagataah
dhaartrashtrasya durbhudhe-yudhe priye-chikeershwa
.Sanjay uvaach
24
25
aivamukto hrishikesho gudaakeshen bhaarata
senayoru-bhayor-madhye sthapyitva rathottamaa
bheeshma dron pramukhtah sarveshaam cha maheekhshitaam
uvaach paartha pashyaitaan-samvetaan-kurooniti
26
27
tatr-aapashyatisthaan-parathaah pitrnath pitamahaan
achaaryaan-matulaan-bhraatrin-putraanpautraan-sakheemastathaa
shvashuraan-suhridashchaiv sen-yoru-bhayorapi
taan-sameekhshya sa kaunteyah sarvaan-bandhoon-avisthitaan
28kripyaa parayaavishto visheedannidam-braveet
Arjuna uvaach dvishvedam swajanam krishnayu-yutsum samupasthitam
29seedanti mam gaatrani mukham chaparishushyati
vep-thushcha shreere me rom-harshashcha jayete
30gaandeevam sanste hastaat-twakchaiv paridahyate
na cha shaknomiyavasthaatu bhramteev ch me manah
31nimittaani cha pashyaami viipritaani keshvaa
na cha shreyo-anupashyaami hatva svajan maahave
32na kankhshye vijayam krishna na cha raajyam sukhaani cha
kim no raajyen govind kimbhogair-jeevtena vaa
33yashaamarthe kaankhshitam no raajyam bhogaah sukhaani cha
ta ime-avsthitaa yudhe praanaas-tyaktva dhanaani cha
34achaaryaah pitrah putraasthaiv cha pitaamahaa
maatulaah shwashuraah pautraah shyaalah sambhandinstathaa
35aitaan-na hantim ichchaami ghnatno-api madhusudana
api trailokya-raajyasya hetoh kim na maheekrite
36nihatya dhritrashtraan-nahkaa preetihsuaj-jan-janaardana
paapmeva aashrayed-asmaan-hatvaitaan-aatataayin
37tasmaannaar vyam hantu dhartraashtraan svabhaandhvaan
swajanam hi katham hatvaa sukhinah syaam maadhava
38yadyapyete na pashyanti lobho-pahat-chetasaa
kul-khshya-kritam dosham mitra-drohe cha paatkam
39katham na gyeyam-asmaabhih paapaad-asmaannivartitum
kul-khshya-kritam dosham prapashyyadbhir-janaardana
40kul-khshyaye pranashyanti kuldharmah sanaatanaah
dharme nashte kulam kritsanam-dharmo-abhibhavatyut
41adharmaabhibhavaat-krishna pradushyanti kulistriyah
streeshu dushtaasu vaarneya jaayate varnasankarah
42sankro narkaayaiva kulghnanaam kulasya cha
patanti pitro hioshaam lupta-pindodaka-kriyaah
43doshairetaih kulghanaanaam varnasankar-kaarkaih
utsaadyente jaatidharmaah kuldharmaashch shashvataah
44utsann-kuldharmanaam manushyaanaam janaardana
narke aniyatam vaaso bhavteety-anushushruma
45aho bat mahatpaapam kurtum vyavasitaa vyam
yad-rajya-sukh-bhogen hantum svajanam-udyataaah
46yadi maam-pratikaaram-shastram shastra-paanayah
dhaartaraashtra rane hanyus-tanme khshemataram bhavet
.Sanjay uvaach
47aivam-uktvaarjunah sankhaye rathopasta upaavishat
visrijya sasharam chaapam shok-sanvignmaanasah
.Related Reading sh:03.03
endom tat-sat-iti shree-mad-bhagwat-geetasupnishatsu
brahm-vidyaayaam yog-shastre
shree-krishna-arjun-samvade
arjuna-vishaad-yogo
naam prathamo adhyayh ||1||

Chapter 13

English Meaning Adhyay ThirteenThe Yoga of discrimination between the Field and the Knower of the Field.
Shree Bhagwan said
1
This body,Arjuna, is termed as the Field ( Khshetra ); and him who knows it, the sages descerning the truth about both refer to as the knower of Field ( khshetragya ).
2
Know Myself to be the Khshetragya ( individual soul ) also in all the Kshetras, Arjuna. And it is the knowledge of Kshetra and Kshetragya (ie., of Master with its evolutes and the Spirit ) which I consider a Wisdom.
3
What that Kshetra is and what it is like, and also what are its evolutes, again, whence is what, and also finally who that Khshetragya is, and what his glory--hear all this from Me in a nutshell.
4
The truth about the Khshetra and Khshetragya has been expounded by the seers in manifold ways; again, it has been separately stated in different Vedic chants and also in the conclusive and reasoned texts of Brahmsutras.
5
The five elements, the ego, the intellect, the Unmanifest ( Primordial Matter ), the ten organs (of perception and action ), the mind, and the five objects of sense (sound, touch, colour,taste and smell);
6
Also desire , aversion, pleasure, pain, the physical body, consciousness, firmness: thus is the Khshetra, with its evolutes, briefly stated.
7
Absence of pride, freedom from hypocrisy, non-voilence, forbearance, straightness of body, speech and mind,devout service of preceptor internal and external purity, steadfastness of mind and control of body, mind and senses
8
Dispassion towards the objects of enjoyment of this word and the next, and also absense of egotism, pondering again and again on the pain and the evils inherent in birth, death, old age and desease;
9
Absence of attachment and feeling of mine-ness in respect of son, wife, home etc., and constant equipoise of mind both in favourable and unfavourable circumstances.
10
Unflinching devotion to Me through exclusive attachment, living in secluded and holy places, and finding no enjoyment in the company of men.
11
Fixity in Self-knowledge and seeing God as the object to true knowledge: all this is declared as Knowledge, and what is other than this is called ignorance.
12
I shall speak to you at lenth about that which ought to be known, and knowing which one attains supreme Bliss, That supreme Brahma, who is the lord of beginning-less entities, is said to be neither Sat ( being ) nor Asat ( non-being ).
13
It has hands and feet on all sides, eyes, head, and mouth in all directions, and eares all around; for it stands pervading all in the universe.
14
Though perceiving all sense-objects It is , really speaking, devoid of all senses. Nay, though unattached, it is the sustainer of all nonetheless; and though attributeless, It is the enjoyer of qualities (the three modes of Prakriti ).
15
It exists without and within all beings, and constitutes the animate and inanimate creation as well. And by reason of its subtlety, it is incomprehensible; It is close at hand, and stands afar too.
16
Though integral like space in the undivided aspect, It appears divided as it were in all animate and inanimate beings. And that Godhead, which is the only object worth knowing, is the sustainer of beings ( as Vishnu ), the destroyer ( as Rudra ) and the creater of all (as Brahmaa)
17
That supreme Brahma is said to be the light of all lights and entirely beyond Maya. That Godhead is knowledge itself worth knowing, and worth attaining through real wisdom, and is particularly seated in the heart of all.
18
Thus the truth of the Khshetra and knowledge, as well as of the object worth knowing, God has been briefly discussed; knowing this in reality, My devotee enters into My being.
19
Prakriti and Purush, know both these things as beginningless. And know all modifications such as likes and dislikes etc. and all objects constituted of the three Gunas as born of Prakriti.
20
Prakriti is said to be responsible for bringing forth the evolutes and the instruments; while the individual soul is declaraed to be the cause of experience of joys and sorrows.
21
Only the Purusha seated in Prakriti senses objects of the nature of the three Gunas evolved from Prakriti. And it is contact with these Gunas that is responsible for the birth of this soul in good and evil wombs.
22
The Spirit dwelling in this body, is really the same as Supreme. He has been spoken of as the Witness, the true Guide, the Sustainer of all, the Experiencer ( as the embodied soul ), the Overlord and the Absolute as well.
23
He who thus knows the Purusha ( Spirit ) and Prakriti (Nature ) together with the Gunas,-- even though performing his duties in every way, is never born again.
24
Some by meditataion behold the Supreme Spirit in the heart with the help of their refined and sharp intellect; others realize it through the discipline of Knowledge, and others, again, through the discipline of Action.
25
Other dull-witted persons, however, not knowing thus, worship even as they have heard from others; and even those who are thus devoted to hearing,are able to cross the ocean of mundane existence in the shape of death.
26
Arjuna, whatsoever being, animate or inanimate, is born, know it as emanated from the union of Khshetragya ( Matter ) and the Khshetragya (Sprit ).
27
He alone truly sees, who sees the supreme Lord as imperishable and abiding equally in all perishable beings, both animate and inanimate.
28
For, he who kills not himself by himself, by seeing the supreme Lord equally present in all, as one, thereby reaches the supreme state.
29
And he alone really sees, who sees all actions being performed in every way by Prakriti alone, and the Self as the non-doer.
30
The moment man perceives the diversified existence af beings as rooted in the one Supreme Spirit, and the spreading forth of all beings from the same, that very moment he attains Brahma ( who is Truth, Consciousness and Bliss solidified ).
31
Arjuna, being without beginning and without attributes, this indestructible supreme Spirit, though dwelling in the body, in fact does nothing, nor gets contaminated.
32
As the all pervading ether is not tainted by reason of its subtlety, so seated every where in the body, the Self is not affected by the attributes of the body due to its attributeless character.
33
Arjuna, as the one sun illumines the entire universe , so the one Atma ( Spirit ) illumines the whole Khshetra ( Field ).
34
Those who thus perceive with the eye of wisdom the difference between the Khshetra and Khshetragya, and the phenomenon of liberation from Prakriti with her evolutes, reach the supreme eternal Spirit.
end
Thus in the Upanishad sung by the Lord, the Science of Brahma, the scripture of Yoga, the dialogue between Shree Krishna and Arjuna, ends the Thirteenth chapter entitled " The Yoga of discrimination between the Field and the Knower of the Field. "